Yıllık izin süresi, çalışanların dinlenme hakkının en önemli unsurlarından biridir. Bu makalede, yasal yıllık izin süreleri, hesaplama yöntemleri ve izinle ilgili diğer önemli bilgileri detaylı olarak ele alacağız.

Yıllık İzin Hakkı ve Yasal Dayanağı

Yıllık izin, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 53-60. maddelerinde düzenlenmiş olup, işçilerin vazgeçemeyeceği temel bir haktır. Bu hak, Anayasa’nın 50. maddesinde de “Dinlenmek, çalışanların hakkıdır” ifadesiyle güvence altına alınmıştır.

İşçilerin yıllık ücretli izin hakkından vazgeçmesi veya bu hakkın sınırlandırılması mümkün değildir. İşveren, yıllık izin süresini yasalarda belirtilen sürelerden daha az olacak şekilde belirleyemez, ancak daha fazla izin verebilir.

Yasal Yıllık İzin Süreleri

Yıllık izin süresi, İş Kanunu’na göre işçinin çalışma süresine (kıdemine) bağlı olarak değişmektedir:

• 1 yıldan 5 yıla kadar (5 yıl dahil) çalışanlara 14 gün
• 5 yıldan 15 yıla kadar (15 yıl dahil) çalışanlara 20 gün
• 15 yıldan fazla çalışanlara 26 gün

18 yaşından küçük ve 50 yaşından büyük işçilere verilecek yıllık izin süresi ise 20 günden az olamaz.

Yıllık İzin Süresine Hak Kazanma Koşulları

Yıllık izin süresine hak kazanabilmek için:

1. İşyerinde işe başladığı günden itibaren en az bir yıl çalışmış olmak gerekir. Bu bir yıllık süreye deneme süresi de dahildir.
2. Fiilen çalışılmış gibi sayılan süreler:
   • İşçinin uğradığı kaza veya tutulduğu hastalıktan ötürü işine gidemediği günler (yılda 90 günü aşmamak kaydıyla)
   • Kadın işçilerin doğumdan önce ve sonra çalıştırılmadıkları günler
   • İş Kanunu’nun 55. maddesinde sayılan diğer haller (hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günleri, yıllık izin kullanılan süreler vb.)

Yıllık İzin Süresinin Hesaplanması

Yıllık izin süresi hesaplanırken dikkat edilmesi gereken hususlar:

1. Aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde çalışılan süreler birleştirilerek hesaplanır.
2. İşyerinin devri veya el değiştirmesi durumunda, işçinin yıllık izne hak kazanması açısından çalışma süresi yeni işverenin nezdinde geçmiş sayılır.
3. Başka bir işverene ait işyerinde çalışılan süreler birleştirilmez.
4. Aralıklı çalışma durumunda, önceki çalışma dönemlerinde kullanılmayan izin hakları saklı kalır, ancak yeni izin süresi hesaplanırken önceki çalışma süreleri dikkate alınmaz.
5. Hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günleri yıllık izin süresinden sayılmaz.

Yıllık İzin Kullanımı ve İşverenin Yükümlülükleri

Yıllık izin süresinin kullanımına ilişkin kurallar:

1. İzin zamanı: İşveren, işçinin talebi üzerine ve işyerinin koşullarını göz önünde bulundurarak izin kullanma zamanını belirler.
2. Bölünme: Yıllık izin, tarafların anlaşması ile bir bölümü 10 günden aşağı olmamak üzere bölümler halinde kullanılabilir.
3. İzin kaydı: İşveren, her işçi için bir yıllık izin kaydı tutmak zorundadır.
4. İzin ücreti: Yıllık izin ücreti, izin süresinden önce peşin olarak ödenir veya işçinin talebi halinde avans olarak verilir.
5. İzin defteri: İşveren, işyerinde 50 ve daha fazla işçi çalıştırıyorsa, yıllık izinleri düzenlemek üzere bir izin kurulu oluşturmak zorundadır.

Yıllık İzin Süresince Ücret

Yıllık izin süresi boyunca işçiye ödenecek ücret, izne başlamadan önce peşin olarak veya avans şeklinde ödenir. İzin ücreti, işçinin son bir yıllık süre içinde aldığı günlük ortalama ücrete göre hesaplanır.

Yıllık izin ücreti hesaplama formülü:

İzin Ücreti = Günlük Ücret × İzin Gün Sayısı

Günlük ücret hesaplanırken, işçinin son bir yıl içinde aldığı:

• Normal ücret
• İkramiyeler
• Primler
• Sosyal yardımlar gibi tüm ödemeler dikkate alınır.

Kullanılmayan Yıllık İzinlerin Akıbeti

Yıllık izin süresi, kural olarak o yıl içinde kullanılmalıdır. Ancak pratikte, iş yoğunluğu ve işveren-işçi anlaşması gibi nedenlerle izinler birikebilmektedir.

Kullanılmayan yıllık izinlerle ilgili önemli hususlar:

1. İş sözleşmesinin devamı sırasında yıllık izin hakkından vazgeçilemez veya bu hak sınırlandırılamaz.
2. İş sözleşmesinin sona ermesi halinde, işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücreti, sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenir.
3. Zamanaşımı süresi, iş ilişkisi devam ederken kullanılmayan yıllık izin hakları için söz konusu değildir. İş sözleşmesinin sona ermesinden itibaren 5 yıllık zamanaşımı süresi başlar.

Yıllık İzin İhlalleri ve Hukuki Yaptırımlar

Yıllık izin süresine ilişkin hakların ihlali durumunda karşılaşılabilecek yaptırımlar:

1. İdari para cezası: Yıllık ücretli izni yasalara uygun şekilde kullandırmayan işverene idari para cezası uygulanır.
2. Tazminat davası: İşçi, kullandırılmayan yıllık izin süreleri için ücret alacağı davası açabilir.
3. İş sözleşmesinin haklı nedenle feshi: İşçi, yıllık izin hakkının verilmemesi durumunda iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir ve kıdem tazminatına hak kazanabilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Soru 1: Yıllık iznimi kullanmadan işten ayrılırsam ne olur? Cevap: İş sözleşmesinin sona ermesi halinde, hak kazanıp da kullanmadığınız tüm yıllık izin sürelerinin ücreti, sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücretiniz üzerinden size ödenir.

Soru 2: İşveren yıllık iznimi bölmemi isteyebilir mi? Cevap: Evet, ancak tarafların anlaşması şartıyla ve bir bölümü 10 günden az olmamak üzere izin bölünebilir.

Soru 3: Yıllık izin kullanırken hastalanırsam ne olur? Cevap: Yıllık izin sırasında hastalık nedeniyle rapor alırsanız, rapor süresi izin süresine eklenir. Ancak bunun için hastalığınızı işverene derhal bildirmeniz gerekir.

KONAL Hukuk Bürosu Yıllık İzin Danışmanlığı

KONAL Avukatlık ve Hukuki Danışmanlık Bürosu olarak, yıllık izin süresi ve diğer işçilik hakları konusunda uzman kadromuzla hizmet vermekteyiz. Kullandırılmayan yıllık izin ücretlerinin hesaplanması, izin hakkı ihlalleri ve iş hukuku uyuşmazlıklarında profesyonel hukuki destek için İstanbul’daki ofisimize başvurabilirsiniz.