Brüt maaş hesaplama, çalışanların ve işverenlerin doğru finansal planlama yapabilmeleri için kritik öneme sahip bir konudur. Bu makalede, brüt maaşın ne olduğu, nasıl hesaplandığı ve brüt-net maaş arasındaki ilişki hakkında detaylı bilgiler sunacağız.

Brüt Maaş Nedir?

Brüt maaş, işverenin çalışana ödediği, hiçbir kesinti yapılmadan önceki toplam ücrettir. Net maaş ise, brüt maaştan yasal kesintiler (SGK primleri, gelir vergisi, damga vergisi vb.) düşüldükten sonra çalışanın eline geçen tutardır.

İş sözleşmelerinde ve iş ilanlarında genellikle brüt ücret belirtilir, ancak çalışanlar çoğunlukla net maaşlarını bilirler. Bu nedenle, brüt maaş hesaplama veya net maaştan brüt maaşa dönüşüm yapma ihtiyacı sıklıkla ortaya çıkar.

Brüt Maaştan Yapılan Kesintiler

Brüt maaş üzerinden yapılan yasal kesintiler şunlardır:

1. SGK Primi (Çalışan Payı): Brüt maaşın %14’ü
   • Malullük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortası: %9
   • Genel Sağlık Sigortası: %5
2. İşsizlik Sigortası Primi (Çalışan Payı): Brüt maaşın %1’i
3. Gelir Vergisi: Vergi dilimine göre değişen oranlarda (%15-40)
4. Damga Vergisi: Brüt maaşın binde 7,59’u
5. Diğer Kesintiler: Sendika aidatı, icra kesintisi, avans kesintisi vb. (varsa)

Brüt Maaş Hesaplama Adımları

Brüt maaş hesaplama için izlenmesi gereken adımlar:

1. Net Maaştan Brüt Maaş Hesaplama

Net maaştan brüt maaşa geçiş yapmak için “ters hesaplama” yöntemi kullanılır:

Brüt Maaş = Net Maaş ÷ (1 - Toplam Kesinti Oranı)

Toplam kesinti oranı, SGK primi, işsizlik sigortası primi, gelir vergisi ve damga vergisi oranlarının toplamıdır.

Örnek Hesaplama:

• Net maaş: 12.000 TL
• SGK primi oranı: %14
• İşsizlik sigortası primi oranı: %1
• Gelir vergisi oranı: %15 (ilk vergi dilimi)
• Damga vergisi oranı: %0,759
• Toplam kesinti oranı: %30,759
• Brüt maaş: 12.000 ÷ (1 – 0,30759) = 17.329,73 TL

2. Brüt Maaştan Net Maaş Hesaplama

Brüt maaşı biliyorsanız, net maaşı hesaplamak için şu adımları izleyin:

1. SGK Primi: Brüt maaş × 0,14
2. İşsizlik Sigortası Primi: Brüt maaş × 0,01
3. Gelir Vergisi Matrahı: Brüt maaş – (SGK Primi + İşsizlik Sigortası Primi)
4. Gelir Vergisi: Gelir Vergisi Matrahı × Vergi Oranı
5. Damga Vergisi: Brüt maaş × 0,00759
6. Net Maaş: Brüt Maaş – (SGK Primi + İşsizlik Sigortası Primi + Gelir Vergisi + Damga Vergisi)

Örnek Hesaplama:

• Brüt maaş: 20.000 TL
• SGK primi: 20.000 × 0,14 = 2.800 TL
• İşsizlik sigortası primi: 20.000 × 0,01 = 200 TL
• Gelir vergisi matrahı: 20.000 – 2.800 – 200 = 17.000 TL
• Gelir vergisi (%15): 17.000 × 0,15 = 2.550 TL
• Damga vergisi: 20.000 × 0,00759 = 151,80 TL
• Net maaş: 20.000 – 2.800 – 200 – 2.550 – 151,80 = 14.298,20 TL

2025 Yılı Vergi Dilimleri ve Oranları

2025 yılı gelir vergisi dilimleri ve oranları şu şekildedir:

Gelir vergisi, artan oranlı bir vergi olduğu için, yıl içinde üst vergi dilimlerine girilmesi durumunda net maaş düşebilir. Bu duruma “vergi dilimi değişikliği” denir.

Asgari Geçim İndirimi (AGİ) ve Brüt Maaş İlişkisi

Asgari Geçim İndirimi (AGİ), çalışanın medeni durumu ve çocuk sayısına göre belirlenen ve gelir vergisinden mahsup edilen bir indirimdir. AGİ, net maaşı artırır ancak brüt maaşı etkilemez.

AGİ hesaplaması için, yıllık brüt asgari ücretin belirli bir oranı esas alınır:

• Bekar çalışan: %50
• Evli, eşi çalışmayan çalışan: %60
• Evli, eşi çalışmayan ve 1 çocuklu çalışan: %67,5
• Evli, eşi çalışmayan ve 2 çocuklu çalışan: %75
• Evli, eşi çalışmayan ve 3 çocuklu çalışan: %85
• Evli, eşi çalışmayan ve 4 veya daha fazla çocuklu çalışan: %90

Brüt Maaş Hesaplamada Yan Hakların Etkisi

Brüt maaş hesaplama sürecinde, yan hakların etkisi de dikkate alınmalıdır. Yan haklar, brüt maaşın bir parçası olabilir veya brüt maaş dışında ayrıca sağlanabilir:

1. Brüt Maaşa Dahil Yan Haklar:
   • Yemek yardımı
   • Yol yardımı
   • Yakacak yardımı
   • Aile ve çocuk yardımı
   • Kira yardımı
2. Brüt Maaş Dışında Sağlanan Yan Haklar:
   • Özel sağlık sigortası
   • Hayat sigortası
   • Servis hizmeti
   • Cep telefonu tahsisi
   • Şirket aracı

Yan hakların brüt maaşa dahil edilmesi, vergi ve SGK kesintilerini etkileyeceği için net maaşı da etkiler.

İşveren Maliyeti ve Brüt Maaş İlişkisi

Brüt maaş, işverenin toplam maliyetini tam olarak yansıtmaz. İşverenin bir çalışan için toplam maliyeti şu şekilde hesaplanır:

İşveren Maliyeti = Brüt Maaş + SGK İşveren Payı + İşsizlik Sigortası İşveren Payı

• SGK İşveren Payı: Brüt maaşın %20,5’i
• İşsizlik Sigortası İşveren Payı: Brüt maaşın %2’si

Örnek Hesaplama:

• Brüt maaş: 20.000 TL
• SGK işveren payı: 20.000 × 0,205 = 4.100 TL
• İşsizlik sigortası işveren payı: 20.000 × 0,02 = 400 TL
• Toplam işveren maliyeti: 20.000 + 4.100 + 400 = 24.500 TL

Sıkça Sorulan Brüt Maaş Hesaplama Soruları

Soru 1: İş görüşmesinde belirtilen brüt maaş, elime geçecek net maaşı nasıl etkiler? Cevap: Brüt maaştan yapılan kesintiler (SGK primi, işsizlik sigortası primi, gelir vergisi, damga vergisi) sonrasında kalan tutar net maaşınız olacaktır. Brüt maaşın yaklaşık %70-75’i elinize geçer, ancak bu oran vergi diliminize göre değişebilir.

Soru 2: Vergi dilimi değişikliği net maaşımı nasıl etkiler? Cevap: Yıl içinde üst vergi dilimlerine girilmesi durumunda, gelir vergisi oranınız artar ve net maaşınız düşer. Örneğin, %15 vergi diliminden %20 vergi dilimine geçtiğinizde, net maaşınızda bir azalma olacaktır.

Soru 3: Yan haklar brüt maaşa dahil midir? Cevap: Bazı yan haklar (yemek, yol, yakacak yardımı vb.) brüt maaşa dahil edilebilir, bazıları ise (şirket aracı, özel sağlık sigortası vb.) brüt maaş dışında ayrıca sağlanabilir. İş sözleşmenizde bu konunun açıkça belirtilmesi önemlidir.

KONAL Hukuk Bürosu Ücret ve Tazminat Hesaplama Hizmetleri

KONAL Avukatlık ve Hukuki Danışmanlık Bürosu olarak, brüt maaş hesaplama, işçilik alacakları ve tazminat hesaplamaları konusunda profesyonel hukuki destek sunmaktayız. İş ve sosyal güvenlik hukuku alanında uzman kadromuzla, ücret ve tazminat haklarınızın doğru hesaplanması için İstanbul’daki ofisimize başvurabilirsiniz.