Çalışan Eşin Nafaka Talep Etme Hakkı

Türk hukuk sisteminde, çalışan eşin nafaka talep edip edemeyeceği sıkça tartışılan konulardan biridir. Medeni Kanun’un 175. maddesine göre, boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek olan taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla, geçimi için diğer taraftan mali gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir. Bu düzenleme, çalışma durumundan bağımsız olarak, boşanma sonrası yoksulluk durumuna düşen her eşi kapsamaktadır.

Yoksulluk Kavramının Hukuki Değerlendirmesi

Yoksulluk Kavramının Tanımı

Yargıtay içtihatlarına göre yoksulluk, “asgari yaşam gereksinimlerini karşılayamama durumu” olarak tanımlanmaktadır. Burada önemli olan husus, kişinin mutlak bir yoksulluk içinde olması değil, boşanma öncesi sahip olduğu yaşam standardına kıyasla önemli ölçüde düşüş yaşamasıdır.

Çalışan Eş İçin Yoksulluk Değerlendirmesi

Çalışan eşin nafaka talep edebilmesi için şu kriterler göz önünde bulundurulur:

1. Gelir Düzeyi: Çalışan eşin elde ettiği gelirin, temel ihtiyaçlarını karşılamaya yeterli olup olmadığı değerlendirilir.
2. Yaşam Standardı Farkı: Boşanma öncesi ve sonrası yaşam standardı arasındaki fark incelenir.
3. Mesleki Yeterlilik: Eşin mesleği, kariyer beklentileri ve gelecekteki kazanç potansiyeli dikkate alınır.
4. Sağlık Durumu: Çalışan eşin sağlık sorunları varsa ve bu durum iş performansını etkiliyorsa, bu faktör de değerlendirmeye alınır.
5. Yaş ve İş Bulma İmkanları: Özellikle ileri yaşlarda boşanan ve iş piyasasında dezavantajlı durumda olan eşler için önemli bir kriterdir.

Çalışan Eşin Nafaka Talep Edebileceği Durumlar

Düşük Gelirli İşlerde Çalışma

Asgari ücret veya yakın bir gelirle çalışan eş, bu gelirin temel ihtiyaçlarını karşılamaya yetmediğini ve boşanma sonrası yoksulluğa düşeceğini kanıtlaması halinde nafaka talep edebilir.

Yarı Zamanlı veya Düzensiz Çalışma

Yarı zamanlı işlerde çalışan veya düzensiz gelir elde eden eş, gelirinin istikrarsızlığını ve yetersizliğini göstererek nafaka talebinde bulunabilir.

Sağlık Sorunları Nedeniyle Çalışma Kapasitesinin Sınırlı Olması

Kronik hastalıklar, engellilik durumu veya diğer sağlık sorunları nedeniyle tam kapasite çalışamayan eş, bu durumunu belgeleyerek nafaka talep edebilir.

Evlilik Süresince Kariyer Fırsatlarının Kaçırılmış Olması

Uzun süren evliliklerde, eşin kariyer gelişimini ev içi sorumluluklar veya diğer eşin kariyerine destek olmak için feda etmiş olması durumunda, bu durum nafaka değerlendirmesinde dikkate alınır.

Mahkeme Kararlarında Çalışan Eş ve Nafaka

Yargıtay’ın Yaklaşımı

Yargıtay, çalışan eşin nafaka talebiyle ilgili kararlarında genellikle şu yaklaşımı benimsemektedir:

• Çalışma durumu tek başına nafaka talebinin reddi için yeterli değildir.
• Eşin gelir durumu, yaşam standardı ve ihtiyaçları bütüncül olarak değerlendirilmelidir.
• Asgari ücretle çalışmak, otomatik olarak yoksulluk durumunun ortadan kalktığı anlamına gelmez.
• Boşanma sonrası yaşam koşullarındaki değişiklikler dikkate alınmalıdır.

Örnek Mahkeme Kararları

Yargıtay’ın çeşitli kararlarında, çalışan eşin nafaka talebinin kabul edildiği durumlar şunlardır:

1. Asgari ücretle çalışan ve iki çocuğun velayetini üstlenen anne lehine nafaka kararı verilmesi.
2. Yarı zamanlı işte çalışan ve kronik sağlık sorunları olan eş lehine nafaka kararı verilmesi.
3. Düşük ücretli bir işte çalışan ve evlilik süresince kariyerini geliştirme fırsatı bulamamış eş lehine nafaka kararı verilmesi.

Çalışan Eş İçin Nafaka Miktarının Belirlenmesi

Nafaka Miktarını Etkileyen Faktörler

Çalışan eş için nafaka miktarı belirlenirken şu faktörler göz önünde bulundurulur:

1. Tarafların Ekonomik Durumları: Her iki tarafın da gelir ve malvarlığı durumu incelenir.
2. Evlilik Süresi: Uzun süren evliliklerde, ekonomik bağımlılık daha yüksek olabilir.
3. Yaşam Standardı: Evlilik süresince oluşan yaşam standardı ve boşanma sonrası bu standardın sürdürülebilirliği değerlendirilir.
4. İhtiyaçlar ve Giderler: Çalışan eşin sabit giderleri ve özel ihtiyaçları dikkate alınır.
5. Nafaka Yükümlüsünün Ödeme Gücü: Diğer eşin gelir durumu ve ödeme kapasitesi değerlendirilir.

Kısmi Nafaka Uygulaması

Çalışan eş için genellikle “kısmi nafaka” uygulaması söz konusu olabilir. Bu durumda, eşin kendi geliri ile temel ihtiyaçları arasındaki fark kadar bir nafaka miktarı belirlenir.

Çalışan Eşin Nafaka Hakkının Sona Ermesi

Nafaka Hakkını Sona Erdiren Durumlar

Çalışan eşin nafaka hakkı şu durumlarda sona erebilir:

1. Yeniden Evlenme: Nafaka alan eşin yeniden evlenmesi halinde, nafaka hakkı otomatik olarak sona erer.
2. Fiili Birliktelik: Resmi bir evlilik olmasa da, fiili bir birliktelik içine giren eşin nafaka hakkı mahkeme kararıyla sona erdirilebilir.
3. Ekonomik Durumun İyileşmesi: Nafaka alan eşin ekonomik durumunun önemli ölçüde iyileşmesi halinde, nafaka yükümlüsü nafakanın kaldırılmasını talep edebilir.
4. Taraflardan Birinin Vefatı: Nafaka alacaklısı veya borçlusunun vefatı halinde nafaka yükümlülüğü sona erer.

Nafaka Süresinin Sınırlandırılması

2023 yılında yapılan yasal düzenlemelerle, yoksulluk nafakasına süre sınırlaması getirilmiştir. Bu düzenlemeler çerçevesinde, evlilik süresi ve diğer koşullara bağlı olarak nafaka süresi belirli bir süre ile sınırlandırılabilir.

Sık Sorulan Sorular

Çalışan eş her durumda nafaka alabilir mi?

Hayır, çalışan eşin nafaka alabilmesi için boşanma nedeniyle yoksulluğa düşeceğini ve kusurunun daha ağır olmadığını kanıtlaması gerekir.

Gelecekte iş bulma ihtimali olan eş nafaka talep edebilir mi?

Evet, mevcut durumda işsiz olan ancak iş bulma potansiyeli olan eş, geçici nafaka talep edebilir. Bu durumda nafaka, eşin iş buluncaya kadar veya belirli bir süre için verilebilir.

Çalışan eşin nafaka miktarı zaman içinde değişebilir mi?

Evet, tarafların ekonomik durumlarındaki değişiklikler nedeniyle nafaka miktarı artırılabilir veya azaltılabilir. Bu değişiklik için mahkemeye başvurmak gerekir.

Sonuç

Çalışan eşin nafaka talep etmesi, Türk hukuk sisteminde mümkündür. Önemli olan, çalışma durumu değil, boşanma nedeniyle yoksulluğa düşüp düşmeyeceğidir. Her durum kendi özel koşulları içinde değerlendirilir ve mahkeme, tarafların ekonomik durumları, evlilik süresi, yaşam standardı gibi faktörleri göz önünde bulundurarak nafaka kararı verir. Nafaka konusunda doğru bilgilere sahip olmak ve profesyonel hukuki destek almak, hakların korunması açısından büyük önem taşır.