İhbar tazminatı hesaplama konusu, iş akdinin feshi sürecinde hem işçiler hem de işverenler için önem taşıyan bir konudur. Bu makalede, ihbar tazminatının ne olduğu, hesaplama yöntemi, hak kazanma koşulları ve diğer önemli hususları detaylı olarak inceleyeceğiz.

İhbar Tazminatı Nedir?

İhbar tazminatı, iş sözleşmesinin taraflarından birinin, diğer tarafa yasal ihbar süresi tanımadan veya bu süreye uymadan sözleşmeyi feshetmesi durumunda ödemesi gereken tazminattır. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 17. maddesinde düzenlenen ihbar sürelerine uyulmaması halinde, ihbar tazminatı ödenmesi zorunludur.

İhbar tazminatı, iş sözleşmesinin aniden sonlandırılması nedeniyle karşı tarafın yaşayacağı mağduriyeti telafi etmek amacıyla düzenlenmiştir. İşçinin işsiz kalma veya işverenin işçi bulma sürecindeki maddi kayıplarını karşılamayı hedefler.

İhbar Süreleri ve Yasal Dayanağı

İhbar tazminatının temelini oluşturan ihbar süreleri, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 17. maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir:

• İşi 6 aydan az sürmüş işçi için: 2 hafta
• İşi 6 ay – 1,5 yıl arası sürmüş işçi için: 4 hafta
• İşi 1,5 yıl – 3 yıl arası sürmüş işçi için: 6 hafta
• İşi 3 yıldan fazla sürmüş işçi için: 8 hafta

Bu süreler asgari olup, iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi ile artırılabilir, ancak azaltılamaz.

İhbar Tazminatı Hesaplama Yöntemi

İhbar tazminatı hesaplama işlemi, işçinin çalışma süresine göre belirlenen ihbar süresi ve günlük brüt ücreti esas alınarak yapılır. Hesaplama formülü şu şekildedir:

İhbar Tazminatı = Günlük Brüt Ücret × İhbar Süresi (gün olarak)

Bu hesaplamada:

• Günlük brüt ücret = Aylık brüt ücret ÷ 30
• İhbar süreleri gün olarak: 2 hafta = 14 gün, 4 hafta = 28 gün, 6 hafta = 42 gün, 8 hafta = 56 gün
• Ücrete ek olarak işçiye sağlanan para veya para ile ölçülebilen menfaatler de brüt ücrete dahil edilir

İhbar Tazminatı Hesaplama Örneği

Örnek 1: 4 yıldır çalışan ve aylık brüt ücreti 20.000 TL olan bir işçinin ihbar tazminatı:

• İhbar süresi: 8 hafta (56 gün)
• Günlük brüt ücret: 20.000 ÷ 30 = 666,67 TL
• İhbar tazminatı: 666,67 × 56 = 37.333,52 TL

Örnek 2: 1 yıldır çalışan ve aylık brüt ücreti 15.000 TL olan bir işçinin ihbar tazminatı:

• İhbar süresi: 4 hafta (28 gün)
• Günlük brüt ücret: 15.000 ÷ 30 = 500 TL
• İhbar tazminatı: 500 × 28 = 14.000 TL

İhbar Tazminatı Hak Kazanma Koşulları

İhbar tazminatına hak kazanabilmek için şu koşulların sağlanması gerekir:

İşçi Açısından

İşçinin ihbar tazminatına hak kazanabilmesi için:

1. Belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışıyor olması
2. İşverenin, ihbar sürelerine uymadan iş sözleşmesini feshetmesi
3. Feshin, İş Kanunu’nun 25/II maddesinde belirtilen haklı nedenlerle yapılmamış olması (ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık)

İşveren Açısından

İşverenin ihbar tazminatına hak kazanabilmesi için:

1. Belirsiz süreli iş sözleşmesi ile işçi çalıştırıyor olması
2. İşçinin, ihbar sürelerine uymadan iş sözleşmesini feshetmesi
3. Feshin, İş Kanunu’nun 24. maddesinde belirtilen haklı nedenlerle yapılmamış olması

İhbar Tazminatı Ödenmeyen Durumlar

Bazı durumlarda ihbar tazminatı ödenmesi gerekmez:

1. Belirli süreli iş sözleşmelerinde: Belirli süreli iş sözleşmelerinin süre sonunda kendiliğinden sona ermesi halinde ihbar tazminatı ödenmez.
2. Haklı nedenle fesih durumunda: İşçinin İş Kanunu’nun 24. maddesinde veya işverenin 25. maddesinde belirtilen haklı nedenlerle iş sözleşmesini feshetmesi halinde ihbar tazminatı ödenmez.
3. Deneme süreli iş sözleşmelerinde: Deneme süresi içinde taraflarca iş sözleşmesinin feshi halinde ihbar tazminatı ödenmez.
4. İşçinin emekli olması: İşçinin emeklilik nedeniyle iş sözleşmesini feshetmesi halinde ihbar tazminatı ödenmez.
5. İşyerinin kapanması: İşyerinin zorunlu nedenlerle (iflas, konkordato, işyerinin yanması vb.) kapanması halinde ihbar tazminatı ödenmeyebilir.

İhbar Tazminatı ve Peşin Ödeme

İşveren, ihbar süresi içinde işçiyi çalıştırmak istemezse, bu süreye ilişkin ücreti peşin ödeyerek iş sözleşmesini feshedebilir. Bu durumda:

• İşçinin ihbar süresine ait ücreti ve diğer hakları peşin olarak ödenir
• İhbar tazminatı değil, ihbar süresine ait ücret ödenmiş olur
• Peşin ödeme, brüt ücret üzerinden yapılır ve vergi ile sigorta primleri kesilir

İhbar Öneli İçinde İş Arama İzni

İşveren, ihbar süresi içinde işçiye yeni iş arama izni vermek zorundadır. İş arama izni:

• Günde en az 2 saat olmalıdır
• İşçi isterse, izin saatlerini birleştirerek toplu kullanabilir
• İş arama izni sırasında işçinin ücreti kesintiye uğratılamaz
• İşçi, iş arama iznini kullanmak istemezse, bu hakkından vazgeçtiğini yazılı olarak belirtmelidir

İhbar Tazminatı ve Vergi/SGK Kesintileri

İhbar tazminatı hesaplama sonucunda elde edilen tutardan yapılacak kesintiler şunlardır:

1. Gelir Vergisi: İhbar tazminatı gelir vergisine tabidir ve vergi tarifesine göre kesinti yapılır.
2. Damga Vergisi: İhbar tazminatı tutarı üzerinden binde 7,59 oranında damga vergisi kesilir.
3. SGK Primleri: İhbar süresinin peşin ödenmesi halinde SGK primleri kesilir, ancak işçi çalıştırılmadan ihbar tazminatı olarak ödenmesi halinde SGK primi kesilmez.

İhbar Tazminatı ile Karıştırılan Kavramlar

İhbar tazminatı ile sıkça karıştırılan bazı kavramlar ve aralarındaki farklar şunlardır:

İhbar Tazminatı vs. Kıdem Tazminatı

• İhbar tazminatı: İş sözleşmesinin feshinde ihbar sürelerine uyulmaması durumunda ödenir.
• Kıdem tazminatı: En az 1 yıl çalışmış ve kanunda belirtilen şartlarla iş sözleşmesi sona eren işçiye, çalışma süresi ve ücreti baz alınarak ödenir.

İhbar Tazminatı vs. İşe İade Tazminatı

• İhbar tazminatı: İhbar sürelerine uyulmadan yapılan fesihlerde ödenir.
• İşe iade tazminatı: Geçersiz fesih sonucu açılan işe iade davası sonucunda, işçinin işe başlatılmaması halinde ödenir.

İhbar Tazminatı Zamanaşımı Süresi

İhbar tazminatı talebinde zamanaşımı süresi, fesih tarihinden itibaren 5 yıldır. Bu süre içinde dava açılmaz veya resmi bir başvuru yapılmazsa, ihbar tazminatı talep hakkı zamanaşımına uğrar.

İhbar Tazminatı Davaları

İhbar tazminatı ödenmeyen işçi, tazminat talebinde bulunabilir ve gerekirse dava açabilir. Bu süreçte:

1. Arabuluculuk: İş mahkemesinde dava açmadan önce arabulucuya başvurmak zorunludur.
2. Dava Açma: Arabuluculuk sürecinde anlaşma sağlanamazsa, iş mahkemesinde dava açılabilir.
3. İspat Yükü: İhbar süresine uyulmadığını ispat yükü, bu iddiada bulunan tarafa aittir.
4. Yasal Faiz: Dava sonucunda hak kazanılan ihbar tazminatına, fesih tarihinden itibaren yasal faiz işletilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Soru 1: İstifa eden işçi ihbar tazminatı alabilir mi? Cevap: İstifa eden işçi, kural olarak ihbar tazminatı alamaz. Ancak işçi, ihbar süresine uyarak istifa ettiğini bildirip, bu süre içinde çalışmayı teklif etmiş ve işveren bu süre içinde işçiyi çalıştırmamışsa, ihbar tazminatı talep edebilir.

Soru 2: İhbar süresi içinde işçi işe gelmezse ne olur? Cevap: İşçi, ihbar süresi içinde işe gelmezse, bu süreye ilişkin ücret talep hakkını kaybeder ve işverene ihbar tazminatı ödemekle yükümlü olabilir.

Soru 3: İhbar tazminatı brüt mü net mi hesaplanır? Cevap: İhbar tazminatı hesaplama işlemi brüt ücret üzerinden yapılır. Hesaplanan tazminat tutarından vergi ve damga vergisi kesintileri yapılarak net tutar elde edilir.

Soru 4: İhbar tazminatı ve kıdem tazminatı aynı anda alınabilir mi? Cevap: Evet, koşulların sağlanması halinde işçi hem ihbar tazminatı hem de kıdem tazminatı alabilir. Bu iki tazminat birbirinden bağımsızdır.

Soru 5: İhbar tazminatına faiz işler mi? Cevap: Evet, zamanında ödenmeyen ihbar tazminatı için, fesih tarihinden itibaren yasal faiz işletilir. Dava yoluyla talep edilmesi halinde, mahkeme kararında faiz de belirlenir.

KONAL Hukuk Bürosu İhbar Tazminatı Danışmanlığı

KONAL Avukatlık ve Hukuki Danışmanlık Bürosu olarak, ihbar tazminatı hesaplama ve iş hukuku alanında geniş deneyime sahip uzman kadromuzla hizmet vermekteyiz. İş sözleşmesinin feshi süreçleri, ihbar tazminatı hakları ve uyuşmazlıkların çözümü konularında:

• İhbar tazminatı hesaplama ve danışmanlık
• İş akdinin feshi süreçlerinde hukuki destek
• İşçi-işveren uyuşmazlıklarında arabuluculuk ve dava süreçleri
• İş hukuku kapsamındaki diğer tazminat ve alacaklar hakkında danışmanlık

hizmetleri sunmaktayız. İş hukuku alanındaki her türlü hukuki sorunuz için İstanbul Mecidiyeköy’deki ofisimize başvurabilirsiniz.