Tazminat hesaplama, hukuki haklarınızı elde etmenin en kritik adımlarından biridir. Türkiye’de farklı tazminat türleri ve bunların hesaplanma yöntemleri, pek çok vatandaşın kafasını karıştırmaktadır. Bu yazımızda, tazminat hesaplama süreçlerini detaylıca ele alacağız.

Tazminat Nedir ve Türleri Nelerdir?

Tazminat, bir kişinin haksız bir eylem sonucu uğradığı zararın giderilmesi amacıyla ödenen bedeldir. Türk hukukunda tazminat temel olarak iki ana başlık altında incelenir: maddi tazminat ve manevi tazminat. Maddi tazminat, kişinin malvarlığında meydana gelen eksilmenin giderilmesini amaçlarken, manevi tazminat ise kişinin manevi varlığında oluşan zararın karşılanmasını hedefler.

Türk hukukunda en sık karşılaşılan tazminat türleri şunlardır:

• Maddi tazminat (malvarlığında oluşan zararlar)
• Manevi tazminat (kişilik haklarına saldırı sonucu oluşan zararlar)
• İş kazası ve meslek hastalığı tazminatı
• Trafik kazası tazminatı
• Destekten yoksun kalma tazminatı
• İş hukuku tazminatları (kıdem, ihbar, kötüniyet, sendikal tazminat vb.)
• Haksız fiil tazminatı
• Sözleşmeye aykırılık tazminatı
• Yargılama giderleri tazminatı
• Vücut bütünlüğünün ihlali tazminatı

Tazminat Hesaplama: Yasal Dayanaklar

Tazminat hesaplama süreçleri, Türk Borçlar Kanunu (TBK), Türk Ticaret Kanunu (TTK), İş Kanunu, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu gibi çeşitli kanunlarda düzenlenmiştir. Özellikle TBK’nın 49-76. maddeleri arasında düzenlenen haksız fiillerden doğan borç ilişkileri, tazminat hesaplama konusunda temel yasal çerçeveyi oluşturur.

Yargıtay’ın yerleşik içtihatları da tazminat hesaplama konusunda önemli bir kaynak teşkil etmektedir. Yargıtay, özellikle bedensel zararlar ve ölüm nedeniyle destekten yoksun kalma tazminatı hesaplamasında aktüeryal hesaplama yöntemlerinin kullanılmasını benimsemektedir.

Doğru Tazminat Hesaplama Nasıl Yapılır?

Tazminat hesaplama işlemi, tazminat türüne göre değişiklik gösterir. Örneğin, bir iş kazası tazminatı hesaplamasında dikkate alınması gereken faktörler şunlardır:

1. Mağdurun yaşı ve cinsiyeti: PMF (Population Mortality Frequency) veya TRH (Türkiye Hayat Tablosu) gibi yaşam tabloları kullanılarak beklenen yaşam süresi belirlenir.
2. Çalışma gücü kaybı oranı: Adli Tıp Kurumu veya yetkili sağlık kurulları tarafından belirlenen maluliyet oranı kullanılır.
3. Ortalama yaşam süresi: Kişinin aktif ve pasif dönem kazançları hesaplanırken kullanılır.
4. Aylık kazanç: Mağdurun gerçek ücretinin belirlenmesi, özellikle ücretin düşük gösterildiği durumlarda emsal ücret araştırması yapılması gerekir.
5. Kusur oranları: Tarafların olayın meydana gelmesindeki kusur oranları bilirkişi raporuyla belirlenir.
6. Ekonomik veriler: Ülkenin ekonomik göstergeleri, gelecekteki muhtemel artışlar ve iskonto oranları dikkate alınır.

Trafik kazası tazminatı hesaplamasında ise şu faktörler öne çıkar:

1. Araç kusur oranları: Kaza tespit tutanağı ve bilirkişi raporlarıyla belirlenir.
2. Sağlık giderleri: Tedavi masrafları, ilaç, ameliyat, fizik tedavi gibi sağlık harcamaları.
3. Geçici iş göremezlik: Kişinin kazadan dolayı çalışamadığı süredeki kazanç kaybı.
4. Kalıcı sakatlık: Kişide oluşan kalıcı sakatlık oranına göre hesaplanan tazminat.
5. Ekonomik ve sosyal durum: Mahkeme içtihatlarına göre belirlenecek manevi tazminat miktarı.

Tazminat Hesaplamada Kullanılan Formüller

Maddi tazminat hesaplama için kullanılan temel formül şu şekildedir:

Maddi Tazminat = Aylık Kazanç × Maluliyet Oranı × Bakiye Ömür Süresi × (1 - Kusur Oranı)

Destekten yoksun kalma tazminatı hesaplamasında ise şu formül kullanılır:

Destek Tazminatı = Aylık Kazanç × Destek Oranı × Bakiye Destek Süresi × (1 - Kusur Oranı)

Burada destek oranı, ölen kişinin hayatta olsaydı destekten yoksun kalan kişiye ayıracağı gelir oranını ifade eder. Bu oran, eş için genellikle %30-40, çocuklar için %10-15 arasında değişir.

Tazminat Hesaplamada Sık Yapılan Hatalar

Tazminat hesaplama sürecinde yapılan hatalar, hak ettiğinizden daha az tazminat almanıza yol açabilir. Bu hatalardan bazıları:

• Hesaplamada güncel katsayıların kullanılmaması
• Maaş artışlarının dikkate alınmaması
• Yaşam tablosunun yanlış uygulanması
• Kusur oranlarının doğru belirlenmemesi
• Geçici iş göremezlik süresinin eksik hesaplanması
• İskonto oranının yanlış belirlenmesi
• Emsal ücret araştırmasının yapılmaması
• Pasif dönem kazançlarının hesaba katılmaması
• Vergi ve SGK kesintilerinin yanlış hesaplanması
• Maluliyet oranının hatalı belirlenmesi

Tazminat Davalarında Zaman Aşımı Süreleri

Tazminat talep etme hakkınızın düşmemesi için bilmeniz gereken zaman aşımı süreleri şunlardır:

• Haksız fiilden kaynaklanan tazminat davalarında, zarar ve tazminat yükümlüsünün öğrenildiği tarihten itibaren 2 yıl, her hâlde fiilin işlendiği tarihten itibaren 10 yıl
• İş kazası ve meslek hastalığı nedeniyle açılacak tazminat davalarında, olayın gerçekleştiği tarihten itibaren 10 yıl
• Trafik kazalarından doğan tazminat davalarında, kaza tarihinden itibaren 2 yıl, ceza soruşturması varsa ceza zamanaşımı süresi
• Sözleşmeye aykırılıktan doğan tazminat davalarında 10 yıl

Tazminat Türleri Hakkında Detaylı Bilgiler

1. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Tazminatı

İş kazası, işçinin işyerinde bulunduğu sırada, işveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle veya işin yürütümü sırasında meydana gelen ve işçiyi bedenen ya da ruhen zarara uğratan olaydır. Meslek hastalığı ise, işçinin çalıştığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir.

İş kazası tazminatı için açılabilecek davalar:

• Maddi tazminat davası
• Manevi tazminat davası
• Destekten yoksun kalma tazminatı davası

2. Trafik Kazası Tazminatı

Trafik kazası tazminatı, kazaya karışan araçların zorunlu mali sorumluluk sigortasından (trafik sigortası) veya kaza tarihinde geçerli sigorta limitlerinin üzerinde ise kaza sorumlusundan talep edilebilir. Trafik kazası tazminatı hesaplamasında:

• Tedavi giderleri
• Çalışma gücünün azalmasından kaynaklanan kayıplar
• Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıplar
• Ölüm halinde defin masrafları ve destek kaybı

gibi faktörler dikkate alınır.

3. Destekten Yoksun Kalma Tazminatı

Destekten yoksun kalma tazminatı, bir kişinin ölümü sonucunda onun maddi desteğinden yoksun kalan kişilerin talep edebileceği bir tazminat türüdür. Bu tazminatı talep edebilecek kişiler:

• Ölenin eşi
• Çocukları
• Anne ve babası
• Kardeşleri (fiilen destek olduğu kanıtlanırsa)

Destekten yoksun kalma tazminatı hesaplamasında, ölenin muhtemel yaşam süresi, çalışma hayatı, geliri ve destek oranları dikkate alınır.

Tazminat Davalarında Bilirkişilik

Tazminat davalarında genellikle teknik bilgiye ihtiyaç duyulduğundan, mahkemeler bilirkişi incelemesi yaptırır. Bilirkişi raporu, tazminat miktarının belirlenmesinde büyük önem taşır. Bilirkişiler:

• Aktüerya uzmanları
• Adli tıp uzmanları
• İş güvenliği uzmanları
• Trafik uzmanları
• Mali müşavirler

gibi uzmanlık alanlarından seçilir.

Bilirkişi raporuna karşı itiraz hakkınız bulunmaktadır. İtirazlarınız dikkate alınmazsa, yeni bir bilirkişi incelemesi talep edebilirsiniz.

Tazminat Miktarını Artırmak İçin Öneriler

Tazminat miktarınızı artırmak için dikkat etmeniz gereken hususlar:

1. Delil toplama: Kaza/olay anında fotoğraf, video, tanık ifadeleri gibi delilleri toplayın.
2. Sağlık raporları: Tüm tedavi sürecinizde alınan raporları saklayın.
3. Harcama belgeleri: Tedavi, ilaç, ulaşım gibi tüm harcamaların faturalarını muhafaza edin.
4. Uzman avukat: Konusunda uzman bir avukat ile çalışın.
5. Kusur itirazı: Karşı tarafın kusur oranının düşük belirlenmesi halinde itiraz edin.
6. Gerçek gelir: Gelir durumunuzu kanıtlayan tüm belgeleri sunun.
7. Sürelere dikkat: Dava açma sürelerini kaçırmayın.

Neden Tazminat Hesaplama İçin Uzman Desteği Almalısınız?

KONAL Avukatlık ve Hukuki Danışmanlık Bürosu olarak, 15 yılı aşkın tecrübemizle tazminat hesaplama konusunda uzman ekibimizle yanınızdayız. Tazminat davalarında başarılı sonuçlar elde etmek için:

• Güncel yasal düzenlemeleri takip ediyoruz
• Yargıtay içtihatlarını dikkate alıyoruz
• Her vakaya özgü detaylı hesaplamalar yapıyoruz
• Müvekkillerimizin maksimum hak ettikleri tazminatı almaları için çalışıyoruz
• Bilirkişi raporlarına karşı etkin itirazlar hazırlıyoruz
• Delil toplama sürecinde profesyonel destek sağlıyoruz
• Karşı taraf ve sigorta şirketleri ile profesyonel müzakereler yürütüyoruz
• Uzlaşma görüşmelerinde müvekkillerimizin haklarını koruyoruz

Tazminat Davalarında Başarı Hikayeleri

KONAL Avukatlık ve Hukuki Danışmanlık Bürosu olarak yürüttüğümüz davalarda elde ettiğimiz bazı başarılı sonuçlar:

Vaka 1: İş kazası sonucu %60 oranında malul kalan bir işçi için, sigorta şirketinin önerdiği tazminatın 3 katı tutarında tazminat elde edilmiştir.

Vaka 2: Trafik kazası sonucu hayatını kaybeden bir kişinin ailesine, ilk başta reddedilen destekten yoksun kalma tazminatı davası kazandırılmış ve adil bir tazminat alınmıştır.

Vaka 3: Meslek hastalığı teşhisi konulan bir çalışan için, işverenin hiçbir sorumluluk kabul etmediği bir durumda, kapsamlı bir dava stratejisiyle tam tazminat alınması sağlanmıştır.

Tazminat hesaplama konusunda profesyonel destek almak veya hukuki haklarınız hakkında bilgi edinmek için KONAL Avukatlık ve Hukuki Danışmanlık Bürosu ile iletişime geçebilirsiniz. İstanbul’daki ofisimizde yüz yüze görüşme veya uzaktan danışmanlık hizmetlerimizden faydalanabilirsiniz.