Ticari Uyuşmazlıklarda Dava Dışı Çözüm: Arabuluculuk

Ticari hayatta anlaşmazlıklar kaçınılmazdır. Alacak-verecek ilişkileri, sözleşme yorumları, ortaklık sorunları veya fikri mülkiyet konularındaki uyuşmazlıklar, şirketlerin enerjisini ve kaynaklarını tüketebilir. Geleneksel olarak bu tür uyuşmazlıklar mahkeme yoluyla çözülürken, günümüzde arabuluculuk gibi alternatif çözüm yöntemleri giderek yaygınlaşmaktadır. Özellikle 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda yapılan değişikliklerle, ticari uyuşmazlıklarda arabuluculuk, dava şartı haline gelmiştir.

Ticari Uyuşmazlıklarda Dava Şartı Arabuluculuk

01.01.2019 tarihinden itibaren, belirli ticari davalar açılmadan önce arabuluculuk sürecinin tamamlanması zorunlu hale getirilmiştir.

Dava Şartı Arabuluculuk Kapsamındaki Ticari Uyuşmazlıklar:

• Alacak ve tazminat talepleri
• Konusu bir miktar paranın ödenmesi olan uyuşmazlıklar
• Ticari satış sözleşmelerinden kaynaklanan uyuşmazlıklar
• Kira sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar
• Fikri mülkiyet hukukundan doğan uyuşmazlıklar
• Haksız rekabet iddialarından kaynaklanan uyuşmazlıklar

Ancak, iflas, konkordato, ihtiyati haciz gibi konular ile çekişmesiz yargı işleri dava şartı arabuluculuk kapsamı dışındadır.

Arabuluculuk Sürecinin İşleyişi

Ticari uyuşmazlıklarda arabuluculuk süreci, belirli aşamalardan geçerek ilerler.

Arabuluculuk Süreci Aşamaları:

1. Başvuru: Taraflardan biri veya birlikte arabuluculuk bürosuna başvurur
2. Arabulucu Atanması: Büro tarafından bir arabulucu görevlendirilir
3. İlk Toplantı: Arabulucu tarafları bilgilendirir ve süreci başlatır
4. Müzakere Toplantıları: Taraflar arabulucu eşliğinde çözüm için görüşür
5. Anlaşma veya Anlaşamama: Süreç anlaşma veya anlaşamama tutanağı ile sonuçlanır
6. Tutanağın Etkisi: Anlaşma tutanağı ilam niteliğinde belge haline gelir

Dava şartı arabuluculukta, ilk toplantıya katılmamak dava açma hakkını ortadan kaldırır ve masrafların yükletilmesine neden olabilir.

Arabuluculuğun Avantajları

Ticari uyuşmazlıklarda arabuluculuk, mahkeme yoluna göre çeşitli avantajlar sunar.

Arabuluculuğun Temel Avantajları:

• Hız: Ortalama 1-3 hafta içinde sonuçlanır (mahkemelerde yıllar sürebilir)
• Maliyet: Dava masraflarına göre çok daha ekonomiktir
• Gizlilik: Müzakereler ve bilgiler gizli tutulur, ticari sırlar korunur
• İlişkilerin Korunması: Ticari ilişkilerin devamına imkan sağlar
• Yaratıcı Çözümler: Hukuki çözümlerin ötesinde, iş ilişkisine uygun çözümler üretilebilir
• Kontrol: Taraflar süreci ve sonucu kontrol edebilir
• Uzmanlık: Konusunda uzman arabulucular seçilebilir

Bu avantajlar, özellikle uzun vadeli iş ilişkilerinin korunmasının önemli olduğu ticari uyuşmazlıklarda değerlidir.

Arabuluculuk Maliyetleri

Arabuluculuk, dava yoluna göre çok daha ekonomik bir çözüm yöntemidir.

Maliyet Kalemleri:

• Arabulucu Ücreti: Uyuşmazlık konusu miktar üzerinden Tarife’ye göre belirlenir
• Yol Giderleri: Arabulucunun yol masrafları
• Toplantı Yeri Ücreti: Genellikle arabulucunun ofisinde yapıldığından ek ücret doğmaz

Dava şartı arabuluculukta, anlaşma olursa ücret taraflarca eşit ödenir. Anlaşma olmazsa ilk iki saatlik ücret Adalet Bakanlığı bütçesinden, aşan kısım taraflarca eşit ödenir.

Başarılı Bir Arabuluculuk İçin Stratejiler

Arabuluculuk sürecinden maksimum fayda sağlamak için bazı stratejilerin izlenmesi önemlidir.

Etkili Arabuluculuk Stratejileri:

1. Hazırlıklı Olun: Tüm belgeleri, hesaplamaları ve dayanakları önceden hazırlayın
2. Doğru Arabulucu Seçin: Uyuşmazlık konusunda uzman bir arabulucu tercih edin
3. Gerçekçi Hedefler Belirleyin: En iyi ve en kötü senaryoları değerlendirin
4. Esnek Olun: Katı pozisyonlar yerine çözüm odaklı yaklaşın
5. Avukat Desteği Alın: Hukuki haklarınızı korumak için avukatınızla sürece katılın
6. Gizlilik Sözleşmesi İmzalayın: Ek gizlilik önlemleri talep edin
7. Alternatif Çözüm Önerileri Hazırlayın: Farklı seçenekler üzerinde düşünün

Bu stratejiler, arabuluculuk sürecinin başarıya ulaşma olasılığını artıracaktır.

Arabuluculuk Anlaşma Belgesinin Hukuki Niteliği

Arabuluculuk sonunda varılan anlaşma, önemli hukuki sonuçlar doğurur.

Anlaşma Belgesinin Özellikleri:

• İcra edilebilirlik şerhi alınması halinde ilam niteliğindedir
• Mahkeme kararı gibi doğrudan icra edilebilir
• Anlaşma belgesine karşı iptal davası açılabilir (hata, hile, tehdit vb. durumlarda)
• Gizlilik kapsamındadır ve tarafların onayı olmadan açıklanamaz
• Taraflar ve arabulucu tarafından imzalanır

Anlaşma belgesinin bu niteliği, arabuluculuğun etkili bir çözüm yöntemi olmasını sağlamaktadır.

Sonuç: Ticari Uyuşmazlıklarda Modern Çözüm Yolu

Ticari uyuşmazlıklarda arabuluculuk, hızlı, ekonomik ve etkili bir çözüm yöntemi olarak öne çıkmaktadır. Özellikle dava şartı haline gelmesiyle birlikte, şirketlerin bu sürece hazırlıklı olması ve süreci etkin yönetmesi büyük önem kazanmıştır. Arabuluculuk, sadece yasal bir zorunluluk değil, aynı zamanda ticari ilişkileri koruyarak uyuşmazlıkları çözmenin akıllı bir yoludur. Şirketler, ticari uyuşmazlıklarda arabuluculuk sürecini iyi anlamalı ve bu süreci stratejik bir fırsat olarak değerlendirmelidir.