Yıllık izin süreleri, çalışanların yasal hakları arasında yer alan ve İş Kanunu tarafından güvence altına alınan önemli bir konudur. Bu makalede, yıllık izin hakkının yasal dayanağı, süreleri, hesaplama yöntemleri ve dikkat edilmesi gereken diğer hususları detaylı olarak inceleyeceğiz.

Yıllık İzin Hakkının Yasal Dayanağı

Yıllık ücretli izin hakkı, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 53-60. maddelerinde düzenlenmiştir ve Anayasa’nın 50. maddesinde “Dinlenmek, çalışanların hakkıdır” ifadesiyle anayasal güvence altına alınmıştır.

Bu temel hak, işçilerin vazgeçemeyeceği ve sınırlandırılamayacak bir haktır. İşveren, yıllık izin süresini yasada belirtilen sürelerden daha az olacak şekilde belirleyemez, ancak daha fazla izin verebilir.

Yasal Yıllık İzin Süreleri

Yıllık izin süreleri, İş Kanunu’na göre işçinin kıdemine bağlı olarak değişiklik göstermektedir:

• 1 yıldan 5 yıla kadar (5 yıl dahil) çalışanlara 14 iş günü
• 5 yıldan 15 yıla kadar (15 yıl dahil) çalışanlara 20 iş günü
• 15 yıldan fazla çalışanlara 26 iş günü

Ayrıca, 18 yaşından küçük ve 50 yaşından büyük işçilere verilecek yıllık izin süresi 20 günden az olamaz.

Yıllık İzin Hakkına Kazanma Koşulları

İşçinin yıllık izin hakkına sahip olabilmesi için şu koşulların sağlanması gerekir:

• İşyerinde işe başladığı tarihten itibaren en az bir yıl çalışmış olmak (deneme süresi dahil)
• Fiilen çalışılmış gibi sayılan süreler:
  • İşçinin uğradığı kaza veya tutulduğu hastalıktan dolayı işine gidemediği günler (yılda 90 günü aşmamak kaydıyla)
  • Kadın işçilerin doğumdan önce ve sonra çalıştırılmadıkları günler
  • İş Kanunu’nun 55. maddesinde sayılan diğer haller (hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günleri, yıllık izin kullanılan süreler vb.)

Yıllık İzin Süresinin Hesaplanması

Yıllık izin süresi hesaplaması yapılırken şu noktalara dikkat edilmelidir:

• Aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde çalışılan süreler birleştirilerek hesaplanır
• İşyerinin devri veya el değiştirmesi durumunda, işçinin yıllık izne hak kazanması açısından çalışma süresi yeni işverenin nezdinde geçmiş sayılır
• Başka bir işverene ait işyerinde çalışılan süreler birleştirilmez
• Aralıklı çalışma durumunda, önceki çalışma dönemlerinde kullanılmayan izin hakları saklı kalır, ancak yeni izin süresi hesaplanırken önceki çalışma süreleri dikkate alınmaz
• Hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günleri yıllık izin süresinden sayılmaz

Yıllık İzin Kullanımı ve İşverenin Sorumlulukları

Yıllık izin kullanımı ile ilgili önemli kurallar şunlardır:

• İzin zamanı: İşveren, işçinin talebi üzerine ve işyerinin koşullarını göz önünde bulundurarak izin kullanma zamanını belirler
• Bölünme: Yıllık izin, tarafların anlaşması ile bir bölümü 10 günden az olmamak üzere bölümler halinde kullanılabilir
• İzin kaydı: İşveren, her işçi için bir yıllık izin kaydı tutmak zorundadır
• İzin ücreti: Yıllık izin ücreti, izin süresinden önce peşin olarak ödenir veya işçinin talebi halinde avans olarak verilir
• İzin kurulu: İşveren, işyerinde 50 ve daha fazla işçi çalıştırıyorsa, yıllık izinleri düzenlemek üzere bir izin kurulu oluşturmak zorundadır

Yıllık İzin Süresi Boyunca Ücret

Yıllık izin ücreti, işçiye izne başlamadan önce peşin olarak veya avans şeklinde ödenir. İzin ücreti, işçinin son bir yıllık süre içinde aldığı günlük ortalama ücrete göre hesaplanır.

Yıllık izin ücreti hesaplama formülü: İzin Ücreti = Günlük Ücret × İzin Gün Sayısı

Günlük ücret hesaplanırken, işçinin son bir yıl içinde aldığı:

• Normal ücret
• İkramiyeler
• Primler
• Sosyal yardımlar gibi tüm ödemeler dikkate alınır.

Kullanılmayan Yıllık İzinlerin Durumu

Kullanılmayan yıllık izin hakkı ile ilgili önemli hususlar:

• İş sözleşmesinin devamı sırasında yıllık izin hakkından vazgeçilemez veya bu hak sınırlandırılamaz
• İş sözleşmesinin sona ermesi halinde, işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücreti, sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenir
• Zamanaşımı süresi, iş ilişkisi devam ederken kullanılmayan yıllık izin hakları için söz konusu değildir. İş sözleşmesinin sona ermesinden itibaren 5 yıllık zamanaşımı süresi başlar

Yıllık İzin İhlalleri ve Hukuki Yaptırımlar

Yıllık izin hakkının ihlali durumunda karşılaşılabilecek yaptırımlar:

• İdari para cezası: Yıllık ücretli izni yasalara uygun şekilde kullandırmayan işverene idari para cezası uygulanır
• Tazminat davası: İşçi, kullandırılmayan yıllık izin süreleri için ücret alacağı davası açabilir
• İş sözleşmesinin haklı nedenle feshi: İşçi, yıllık izin hakkının verilmemesi durumunda iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir ve kıdem tazminatına hak kazanabilir

Sıkça Sorulan Sorular

Soru 1: Yıllık iznimi kullanmadan işten ayrılırsam ne olur? Cevap: İş sözleşmesinin sona ermesi halinde, hak kazanıp da kullanmadığınız tüm yıllık izin sürelerinin ücreti, sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücretiniz üzerinden size ödenir.

Soru 2: İşveren yıllık iznimi bölmemi isteyebilir mi? Cevap: Evet, ancak tarafların anlaşması şartıyla ve bir bölümü 10 günden az olmamak üzere izin bölünebilir.

Soru 3: Yıllık izin kullanırken hastalanırsam ne olur? Cevap: Yıllık izin sırasında hastalık nedeniyle rapor alırsanız, rapor süresi izin süresine eklenir. Ancak bunun için hastalığınızı işverene derhal bildirmeniz gerekir.

Soru 4: Yıllık izin süresi hesaplanırken hafta sonu günleri sayılır mı? Cevap: Hayır, yıllık izin süreleri iş günü olarak hesaplanır. Hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmaz.

Soru 5: İşe yeni başladım, ne zaman yıllık izin kullanabilirim? Cevap: Yıllık izin hakkı için işyerinde en az bir yıl çalışmış olmanız gerekir. Bu bir yıllık süreye deneme süresi de dahildir.

KONAL Hukuk Bürosu İş Hukuku Danışmanlığı

KONAL Avukatlık ve Hukuki Danışmanlık Bürosu olarak, yıllık izin süreleri ve diğer işçilik hakları konusunda uzman kadromuzla hizmet vermekteyiz. İş Hukuku alanında geniş deneyime sahip avukatlarımız, yıllık izin hesaplama, kullandırılmayan izin ücretlerinin tahsili ve işveren-işçi uyuşmazlıklarında profesyonel hukuki destek sağlamaktadır.

Yıllık izin hakkı ihlalleri, izin süreleri hesaplaması ve iş hukuku alanındaki diğer konularda danışmanlık hizmeti için İstanbul Mecidiyeköy’deki ofisimize başvurabilirsiniz.